FETHULLAH GÉELEN MOVEMENT TIMELINE
1938 ma ọ bụ 1941 (April 27): A mụrụ Fethullah Gülen n'obodo Erzurum nke dị n'ebe ugwu ọwụwa anyanwụ, Turkey. Ọdịiche n'afọ ọmụmụ dị n'isi mmalite akụkọ ndụ niile.
1946-1949: Gülen nwetara agụmakwụkwọ ụlọ akwụkwọ elementrị na usoro agụmakwụkwọ gọọmentị na-achịkwa Turkey. Gülen agụghị akwụkwọ elementrị ya, mana o mechara gụchaa nha ahụ.
1951-1957: Gülen gụrụ Islam n'okpuru nduzi nke ọtụtụ ndị isi okpukpe Hanafi dị iche iche na ndị isi obodo, gụnyere nna ya, Ramiz Gülen., nakwa Haci Sikti Effendi, Sadi Effendi, na Osman Bektaş.
1957: Mmata mbụ Gülen na Turkey's Nur Movement (Nur Hareketi, ie, ndị na-eso Said Nursi) yana ya na Risal-i Nur Külliyatı (RNK, Akwụkwọ ozi nke mkpokọta ọkụ - nkuzi anakọtara nke Said Nursi).
1966: Gülen kwagara İzmir, Turkey ebe ọ rụrụ ọrụ dịka onye nkuzi okpukpe na Kestanepazarı Mosque dị ka onye ọrụ nke ndị isi oche nke okpukpe na Turkey (Diyanet).
1966-1971: Gülen na-ewu ewu malitere itolite na obodo nke ndị na-akwado ntụkwasị obi pụtara.
1971 (March 12): Ọchịchị ndị agha Turkey nke abụọ gbaghaara kemgbe e guzobere Republic na 1923. E jidere Gülen maka ịbụ onye eboro ebubo na ọ bụ onye ndú okpukpe na-akwadoghị, na ọ bụ ezie na a tọhapụrụ ya n'ime ụbọchị ole na ole, e gbochiri ya obere oge ikwu okwu n'ihu ọha.
1976: Ụlọ ọrụ abụọ Gülen Movement (GM) mbụ malitere: Türkiye Öğretmenler Vakfı (Turkish Teachers Foundation) na Akyazılı Orta ve Yüksek Eğitim Vakfı (The Akyazılı Foundation for Middle and Higher Education).
1979: Oge GM mbụ ihihi (Trickle), ebipụtara.
1980-1983: Turkey nke atọ ndị agha duru ndị agha mechiri ọchịchị na ndị ọchịchị mere.
1982: Yamanlar College (ụlọ akwụkwọ sekọndrị) na İzmir na Fatih College (ụlọ akwụkwọ sekọndrị) na Istanbul ghọrọ “ụlọ akwụkwọ sitere na mmụọ nsọ nke Gülen” (GISs) izizi na Turkey.
1983-1990: Mmụba ụlọ ọrụ na mgbasawanye nke GM-mmetụta agụmakwụkwọ ije na Turkey (ụlọ akwụkwọ nkeonwe, nke na-akwụ ụgwọ na ụlọ ọrụ nkwadebe ule nke etiti na-emesi ike na mgbakọ na mwepụ na nkà mmụta sayensị / anụ ahụ) mere.
1986: Ndị mmekọ GM zụrụ Akwụkwọ akụkọ Zaman.
1991-2001: GIS meghere na mba ndị dịpụrụ adịpụ Turkey, na post-Soviet Central Asia, Russia, na mba Balkan mgbe agha oyi gasịrị. Mgbasawanye mechara na Ndịda na Ndịda Ọwụwa Anyanwụ Eshia.
1994: The Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı (GYV, Journalists and Writers Foundation) e hiwere na Istanbul na-esote "Abant Platform," ogbako a haziri GM nke mere ka ndị ọkà mmụta ọha na eze na-agbakọ ọnụ ruo ọtụtụ ụbọchị nke "mkparịta ụka." E mere Fethullah Gülen onye isi oche nsọpụrụ nke GYV.
1995-1998: Gülen na-arụsi ọrụ ike na ndụ ọha na eze Turkish. Ọ gbara ọtụtụ akwụkwọ akụkọ akụkọ Turkish na-ekesa ọtụtụ ajụjụ ọnụ, soro ndị otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị isi okpukpe dị iche iche na-enwe nzukọ dị elu, wee guzobe onwe ya dị ka onye okpukpe na-akpa ike na Turkey.
1994: İş Hayatı Dayanışma Derneği (IȘHAD, Association for Solidarity in Business Life) tọrọ ntọala site n'aka otu obere na ọkara, ndị ọchụnta ego metụtara GM na mbupụ.
1996-1997: Turkey Islamist Refah Partisi (RP, Welfare Party) bịara n'ọchịchị na mmekorita ya na otu ezi ụzọ ziri ezi nke etiti. Necmettin Erbakan nke RP ghọrọ Prime Minista mbụ “Islamist” Turkey.
1996: Asya Finans (nke bụ Bank Asya ugbu a) guzobere site na otu obere ndị isi obodo jikọrọ aka na Fethullah Gülen.
1997 (February 28): Turkey nke atọ ndị agha na-eduga na ndọrọ ndọrọ ọchịchị, nke a maara nke ọma dị ka Turkey "mgbagha ọchịchị mgbe oge a gasịrị," mere. A manyere RP n'ọchịchị ma machibido Erbakan na ndọrọ ndọrọ ọchịchị ruo ndụ.
1997-1999: E nwere mwakpo steeti Turkey megidere ọrụ okpukperechi. A nyochara GM maka ịbụ obodo okpukperechi zoro ezo nke nwere ebumnobi ọjọọ ebubo.
1998-2016: GIS meghere na Sub-Saharan Africa, Latin America, Western Europe, na United States.
1998 (Septemba 2): Gülen zutere Pope John Paul II maka mkparịta ụka banyere mmekọrịta ụwa n'etiti ndị Katọlik na ndị Alakụba.
1999: Gülen si Turkey gaa United States, dị ka ọnụ na-ekwuchitere ya nso si kwuo, n'ihi mkpa ahụike.
1999: Gülen biri na United States, nke o debere (nke kacha nso na Saylorsburg, PA).
1999: Vidio a na-agbasa na telivishọn Turkish gosiri Gülen boro ebubo na ọ na-agwa ndị na-eso ụzọ ya ka ha "banye n'ime akwara nke usoro ahụ ruo mgbe ị rutere ebe niile ike."
1999: Rumi Forum guzobere na Washington, DC dị ka nke mbụ (nke ọtụtụ) mmekọrịta okpukperechi na mmekọrịta GM na ụlọ ọrụ mmekọrịta ọha na eze na United States.
2000: Gülen boro ebubo ebubo ịgba izu na-anọghị na Turkey na e nyere ikike ijide.
2001 (Eprel): Nzukọ agụmakwụkwọ mbụ nke GM-mmekọ haziri gbasara Fethullah Gülen na Gülen Movement mere na Mahadum Georgetown.
2002 (November): "Islamist-mgbọrọgwụ" Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP, Justice and Development Party) bịara n'ọchịchị na Turkey.
2002-2011: Njikọ na-akwadoghị n'etiti AKP na GM guzobere nke mebere njikọ "Conservative Democratic" Turkey.
2003-2016: Mgbasawanye obodo niile nke ụlọ akwụkwọ ọhaneze nwere mmekọ GM mere na United States. Dịka nke Julaị 2023, enwere ihe dị ka GIS 150 kwadoro ọha na eze na steeti iri abụọ na isii yana na Washington DC.
2005: Türkiye Işadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu (TUSKON, Confederation of Businessmen and Industrialists) tọrọ ntọala n'okpuru nduzi nke GM-mmekọ IȘHAD. Ọ ghọrọ ọgbakọ na-abụghị nke gọọmentị metụtara azụmahịa nke Turkey.
2006: A tọhapụrụ Gülen maka ebubo ịgba izu na Turkey
2007 (January): Ndị mmekọ GM Taa Zaman E bipụtara nke mbụ dị ka akụkọ mgbasa ozi Bekee nke atọ nke Turkey kwa ụbọchị wee ghọọ nke kachasị ukwuu na mgbasa.
2007 (January): A chọtara ebe nchekwa ngwa agha nke ndị agha nyere n'otu ụlọ dị na Istanbul. “Nchọpụta Ergenekon” mechara bute n'ụkpụrụ ndị ọrụ agha lara ezumike nka na ndị na-arụsi ọrụ ike na ọha mmadụ/azụmahịa bụ ndị kpara nkata ịkwatu ọchịchị AKP.
2007-2013: Ekpere Ergenekon mere na Turkey, na mmadụ 275, gụnyere ọtụtụ ndị ọchịagha Turkish lara ezumike nká, nyere ahịrịokwu.
2007: The Gülen Institute hiwere na Mahadum Houston na Houston, TX.
2008: Akpọrọ Fethullah Gülen aha Atụ anya na Omenala mba ọzọ Magazin's “Ọha ọgụgụ isi kacha emetụta ụwa” site na nsonaazụ ntuli aka n'ịntanetị. Ndị na-edezi akwụkwọ akụkọ abụọ ahụ gbara ọtụtụ isiokwu na-agbalị ịkọwa otú Gülen si merie na ihe mere ya.
2008 (November): Gülen meriri ogologo agha iwu gbasara ọnọdụ mbata na ọpụpụ ya na United States ma nye ya ikike obibi na-adịgide adịgide (ya bụ, “kaadị ndụ ndụ”).
2011: Esemokwu dị n'etiti GM na Turkey na-achị AKP malitere.
2011 (January): Ndị omebe iwu steeti Texas gafere Mkpebi Nọmba 85 na-amata Fethullah Gülen "maka ntinye aka ya na-aga n'ihu na mkpali maka ịkwalite udo na nghọta."
2013 (June-July): Mkpesa a na-ewu ewu nke a maara dị ka "Gezi Park Uprising," nke malitere na Istanbul, gbasaa na obodo Turkey iri isii. Ndị uwe ojii Turkey ji nnukwu ike weda ngagharị iwe a, bụ nke nwetara ikpe mba ụwa.
2013 (November): Ndị mmekọ GM oge Akwụkwọ akụkọ kọrọ banyere ebumnuche AKP iji gbanwee usoro agụmakwụkwọ Turkey site na imechi ụlọ akwụkwọ nyocha niile. Echiche zuru ebe niile bụ na nke a bụ mwakpo AKP na GM nke ndị mmekọ ya na-achịkwa ọtụtụ ụlọ ọrụ ndị a.
2013 (December 17 na 25): Njide ndị ezinaụlọ nke ndị isi AKP dị elu maka ebubo iri ngo, nrụrụ aka, na inye aka mere. Emebere ihe omume ndị a site n'aka Prime Minister Erdoğan ma kọwaa ya site n'echiche ọha mmadụ Turkey dị ka mmegwara nke ndị GM na-eguzosi ike n'ihe na ndị uwe ojii Turkey megide AKP.
2014 (January): Erdoğan megharịrị GM Fethullahist Terror Organisation (FETO).
2014 (January) -2016 (July): Erdogan na ọchịchị Turkey AKP na-edu na-amanye ndị mmekọ GM, ndị mmadụ n'otu n'otu na ụlọ ọrụ.
2014 (January): TUSKON, ụlọ ọrụ azụmahịa nke GM, dara.
2015 (October) -2016 (Septemba): Koza-Ipek Holding nke GM jikọrọ ọnụ (ụlọ ọrụ cross-sector nke bara uru na ijeri dollar) wakporo, tinye ya n'okpuru njikwa ekwuputara, ma mesịa jide ya n'aka Ụlọ Ọrụ Nkwụnye ego nke Turkey (Tasarruf Mevduatı Sigorta). Fonu, TMSF).
2015: Nkwekọrịta steeti niile na Bank Asya nwere mmekọ GM kwụsịrị. Mwepu nke ukwuu site n'ụlọ akụ ahụ, butere mfu seismic.
2015: Ụlọ ọrụ Kaynak nke GM jikọtara ya na TMSF ma tinye ya n'okpuru nchịkwa nke ndị nlekọta.
2016 (March): GM nwere mmekọ Feza Media (gụnyere oge na Taa Zaman ndị TMSF wakporo akwụkwọ akụkọ) wee jide ya n'ikpeazụ.
2016 (July 15): Turkey nwetara mgbaghara nke dara ada mgbe ebubo ndị Gülenist na-eme ihe nkiri na ndị agha Turkey (TSK) weghaara ọdụ ụgbọ elu Ataturk nkenke, ngwá ọrụ n'ọtụtụ ụlọ ọrụ akụkọ, wee malite mwakpo ikuku na ụlọ omeiwu Turkey.
2016 (July 15)–2018 (July 15): Turkey mejuputa a State nke Mberede na-esochi mwa ọchịchị nke welitere nwa oge ọrụ Turkey iji chebe ikike ụmụ mmadụ nke a na-enyo enyo "ndị na-eyi ọha egwu." Ebumnuche Erdoğan ibibi GM na Turkey nwetara mkpuchi iwu iji hapụ usoro ziri ezi maka ndị ebubo.
2016 (July 18): Akụ nke Bank Aysa jụrụ oyi yana ndị niile na-edebe ego họpụtara "ndị enyemaka na ndị na-akwado ndị na-eyi ọha egwu." A kagburu akwụkwọ ikike ụlọ akụ nke Bank Asya na Julaị 22, akụ niile fọdụrụ ada n'okpuru ikike nke TMSF.
2016 (August): Dumankaya Holding GM jikọtara ya na TMSF (ma wee tinye ya na 2018) yana Naksan Holding (mmiri na 2021). Ka ọ na-erule njedebe nke 2016, ihe dịka 500 boro ebubo na ụlọ ọrụ GM jikọtara ya na steeti Turkey ma tinye ya n'okpuru ikike nke TMSF.
2017 (Eprel): Referendum mere iji kwado ngbanwe nke ọchịchị Turkey site na usoro omeiwu nke nwere ike isi n'etiti Prime Minister na President, na "usoro onyeisi oche" nke jikọtara ike nke ụlọ ọrụ abụọ a. Ntuli aka ahụ gafere nkenke na-edozi ọkwa maka ntuli aka onye isi ala na 2018.
2018 (June): Recep Tayyip Erdoğan meriri ntuli aka onye isi ala ka ọ bụrụ onye isi ala nke iri na abụọ nke Turkey kemgbe 1923, mana onye mbụ ji ikike ọchịchị siri ike kemgbe Mustafa Kemal Atatürk nwụrụ na 1938.
2022 (January): TMSF rere ma mebie akụ Kaynak niile.
2016 (July)–2023 (July): Ihe karịrị ụlọ ọrụ mgbasa ozi 170 na Turkey mechiri.
2023 (June): Recep Tayyip Erdogan meriri oge onye isi ala nke abụọ nke afọ ise.
FOUNTER / GROUP HISTORY
Ruo ọtụtụ afọ, ndị na-eme ihe nkiri na obodo Fethullah Gülen [Foto dị n'aka nri] zoro aka na onwe ha site na moniker Hizmet, okwu Turkish maka "ọrụ" [na / maka ndị ọzọ]. A họpụtara ndị mmadụ n'otu n'otu "hizmet ihasanları" (ndị ọrụ). Ndị na-ekiri ihe dị egwu, n'ụzọ dị iche, họọrọ ịkpọ ndị na-eso Gülen dị ka "Cemaat" [Jamaat], okwu sitere na Arabic pụtara obodo ma ọ bụ mgbakọ. Utu aha ndị ọzọ maka ndị mmekọ gụnyere, Gülenciler ("Gülenists"), "Fethullacılar" (Fetullahists).
N'ihi nkọwa dị elu nke okwu ndị a, tupu nnukwu ọdịda GM, n'etiti 2012 na 2018, ndị na-ekiri ihe na-enweghị mmasị (ndị ọkachamara, ndị nta akụkọ, ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ma ọ bụ ndị na-enyocha amụma) họọrọ okwu n'ozuzu ya, "Gülen Movement" (GM). N'agbanyeghị otú e si kwuo ya, tupu 2012, Hizmet / Cemaat / GM pụtara ọtụtụ puku ụlọ ọrụ na ọtụtụ nde mmadụ na Turkey, yana ndị mmekọ na mba 120 n'ụwa nile. Ọ bụ ezie na etinyere ya na ntọala mgbakọ na mwepụ na mmụta sayensị lekwasịrị anya na nzuzo (ma ọ bụ nke a na-achịkwa na nzuzo), GM gụnyekwara atumatu na mgbasa ozi mgbasa ozi, azụmahịa mba ụwa, ego, teknụzụ nkwukọrịta ozi, ihe owuwu, ọrụ iwu, ndekọ ego, na mgbasa ozi / mmekọrịta ọha. Tupu ihe ndị nkwado GM na-ezo aka dị ka Erdoğan na Adalet ve Kalkınma Parti's (AKP, Justice and Development Party) post-2012 "ịchụ nta amoosu" megide ụlọ ọrụ GM na ndị mmekọ, obodo Islamist a, nwere mmalite dị mma na njedebe 1960s, toro ịghọ Mkpokọta mkpokọta kacha ukwuu na nke kacha emetụta Turkey.
GM malitere dị ka ndị na-agbawa agbawa nke obodo ndị dịbu adị, ndị Nur, ndị na-eso "Bediüzzaman" ("Wonder of the Age") kwuru Nursi (d. 1960). [Foto dị n'aka nri] Mgbe ọ dị afọ iri na ụma, Fethullah Gülen kpugheere nkọwa Nursi nke Kur'an, Risale-i ìhè Külliyatı (RNK, Akwụkwọ ozi nke mkpokọta ìhè). N'ịbụ nke mejupụtara edemede na azịza nke ajụjụ ndị e dere n'ụdị akwụkwọ ozi nye ụmụ akwụkwọ ya, RNK kwadoro nkọwa modernist nke nkuzi Kor'an. Otu n'ime ihe kachasị mkpa na nkuzi ndị a bụ nkọwa gbasara nkwekọ dị n'etiti Islam na sayensị ọgbara ọhụrụ, yana arịrịọ siri ike maka ndị Alakụba ka ha gụchaa akwụkwọ na ihe ọmụma nke oge a, n'agbanyeghị na ha na-adabere na omume Islam (Mardin 1989). Ọtụtụ puku peeji n'ogologo, RNK ghọrọ isi iyi nke ihe ọmụma maka ọtụtụ nde ndị Turkey nwere ezi uche bụ ndị e doro n'okpuru usoro Turkey nke mmekọrịta ọha na eze n'ime afọ iri nke Republic (1923-1950). Ka ọ na-erule oge ọnwụ Nursi na 1960, Nur nọchitere anya ọtụtụ nde mmadụ n'ọtụtụ obodo ukwu. Na RNK, na netwọk mmekọrịta nke ndị otu Nursi na-agụ (dershane) kere, ndị na-eso ụzọ Nursi chepụtara otu njirimara nke nyere ha ohere ime ka ha kwekọọ na njirimara ha na-echekwa dị ka ime obodo na ndị na-akwaga obodo mepere emepe na ọchịchọ nke mba Turkish nke oge a na ọganihu na-eto eto. ulo oru ahia ahia.
Mgbe Nursi gafechara, Nursi kewara n'ọtụtụ dị iche iche, nke ọ bụla na-asọrịta mpi na ndị ọzọ gbasara otu kacha mma isi gbasaa nkuzi Nursi. Ọ bụ ezie na n'etiti ndị ọdụdụ nke Nur offshoots, ka ọ na-erule ngwụsị 1980s ndị na-amasị Gülen akọwaghachila ọtụtụ n'ime àgwà nhazi nke Nur ma tinye ha n'ọrụ maka nguzobe agụmakwụkwọ, azụmahịa, ego na mgbasa ozi mgbasa ozi obodo. Ka ọ na-erule ngwụsị 1990s, GM aghọwo, dị ka ụfọdụ ndị na-ekiri, ndị kasị ukwuu na ndị kasị nwee mmetụta nke obodo Nur (Hendrick 2013; Yavuz 2003a; Yavuz na Esposito eds. 2003; Yavuz 2013) na dịka ndị ọzọ si kwuo, mmekọrịta ọha na eze dị iche- otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị (Turam 2006).
A maara dị ka "Hocaeffendi" ("Onye nkuzi a na-akwanyere ùgwù") maka ndị na-asọpụrụ ya, Fethullah Gülen mụrụ na 1938 ma ọ bụ na 1941 na Northwestern Turkish City Erzurum. Afọ ọmụmụ ya nọ n'ọsọ, dị ka ọtụtụ akwụkwọ ndị e mepụtara n'ime ime na-egosi 1938, ebe ndị ọzọ na-egosi 1941. Ndị na-eguzosi ike n'ihe na-arụtụ aka na nghọtahie a dị ntakịrị site n'ịtụ aro na nne na nna ya egbuola oge idebanye aha nwa ha nwoke, nakwa na afọ ndụ ya eruola. obere mkpa. Hendrick (2013), Otú ọ dị, na-atụle ọdịiche a dị ka nanị ihe atụ mbụ nke usoro mgbọrọgwụ nke "mgbagwoju anya atụmatụ" nke ndị ọrụ GM na-arụ ọrụ mgbe ha na-ekwurịta onye ndú ha na nzukọ ya (Isi nke 3 na Isi 8). Ndị a na-agụnye otu na mgbe a ga-ewere Gülen dị ka onye ndu obodo, otu na mgbe a ga-ewere ya dị ka onye nwere ọgụgụ isi, onye nkụzi, onye na-ahụ maka mmekọrịta ọha na eze, ma ọ bụ nanị onye edemede dị umeala n'obi na onye na-enweghị mmasị nke echiche ya na-agbanwe n'ọnọdụ. N'otu aka ahụ, mgbe mmadụ, azụmahịa, ụlọ akwụkwọ, uwe akụkọ, ma ọ bụ ụlọ ọrụ mgbasa ozi na-eme ka ọ pụta ìhè ma ọ bụ gọnarị ya dị ka akụkụ nke GM dabere ọ bụghị nanị na gburugburu, kamakwa onye na-ajụ ajụjụ na ihe kpatara ya. N'ịtụle n'ụzọ zuru ezu n'okpuru ebe a, mgbagwoju anya nke ndị mmadụ n'otu n'otu na ụlọ ọrụ na-ejikọta ibe ha na netwọk mmekọrịta zuru ụwa ọnụ bụ n'otu oge ahụ otu n'ime isi ike nke GM yana otu n'ime adịghị ike ya na-apụghị izere ezere.
Malite na ngwụcha 1960 dị ka ndị na-eso ụzọ Nursi gbawara agbawa, ka ọ na-erule ngwụsị 1970s, Fethullah Gülen na-adọta nnukwu igwe mmadụ. N'oge a, ndị na-eso ụzọ ya na-arụ ọrụ ọtụtụ ụlọ obibi ụmụ akwụkwọ na Western Turkey, a na-ekesakwa kaseti odiyo nke okwuchukwu ya n'ọtụtụ ebe. N'agbata 1980 na 1983, n'oge ọchịchị ndị agha kachasị ogologo nke Turkey, ndị na-eso Gülen nwetara ohere na agụmakwụkwọ onwe (Hendrick 2013; Yavuz 2003). Iji gbanarị mkpọchi steeti dị ka obodo okpukperechi zoro ezo, ha hazigharịrị ọtụtụ ụlọ obibi ndị dịbu adị ka ha rụọ ọrụ dị ka ụlọ akwụkwọ agụmakwụkwọ na-erite uru. Na 1982, ụlọ akwụkwọ sekọndrị Yamanlar dị na İzmir na Fatih High School dị na Istanbul ghọrọ “ụlọ akwụkwọ Gülen sitere n'ike mmụọ nsọ” (GIS) mbụ na Turkey. N'ime afọ ndị 1980, e meghere ọtụtụ ụlọ ọrụ ọzọ. Na mgbakwunye na ụlọ akwụkwọ praịmarị na ụlọ akwụkwọ sekọndrị nkeonwe, ụlọ ọrụ GM gbasaara ngwa ngwa n'ọhịa nke nkwadebe nyocha ahaziri ahazi. A na-akpọ dershaneler ("ụlọ nkuzi"), GM mechara mechie niche na usoro ọmụmụ ihe ọmụmụ (Hendrick 2013). Mgbe ụmụ akwụkwọ nọ na GM-mmekọ dershaneler malitere na-anwale nke ọma na Turkey Centralized ụlọ akwụkwọ sekọndrị na mahadum ntinye ule, na mgbe ụmụ akwụkwọ sekọndrị malitere na-emeri emeri mba scholastic asọmpi, ọ na-esiri ndị nkatọ na Turkey na-akwado ha na-azọrọ nke okpukpe brainwashing na. GIS, ma ọ bụ ka ha kwado ebubo ha na GM abụghị ihe ọ bụla karịa otu ndị Islamist nzuzo na-achọ ịkwatu mba mba Turkey (Turam 2006).
Ihe ịga nke ọma na mgbakọ na mwepụ/sayensị ụwa na agụmakwụkwọ dabere na ule kere ohere ịgbasa na ngalaba ndị ọzọ. Ụdị nhazi nke gbadoro ụkwụ na ndị ntorobịa toro n'afọ ndị 1980 mgbe a na-ewebata ọtụtụ narị puku ụmụ akwụkwọ na-egbuke egbuke na mmegharị ahụ site na usoro ụlọ akwụkwọ nkwadebe ule. “ağabeyler” (“ụmụnna ndị tọrọ”) gbara ụmụ akwụkwọ mahadum na-achọsi ike ume itinye oge ha ka ukwuu maka nkwadebe maka ule mbata mahadum etiti Turkey. Ụmụ akwụkwọ nwere njikọ na netwọk GM nwere ohere ịnweta ntụziaka n'èzí klaasị n'ụlọ ụmụ akwụkwọ GM na ụlọ ndị a na-akpọ "işık evleri" ("ụlọ ọkụ"). Ọ bụrụ na ha meriri nke ọma na ule ahụ, ụmụ akwụkwọ ga-enweta akara na mahadum Turkey. Mgbe ha mechara nke a, ndị nkuzi nkuzi cram mbụ ha (ma ọ bụ ikekwe site n'ụlọ ağabey) kpọtụrụ ụmụ akwụkwọ gbasara atụmatụ ha maka ime ụlọ na bọọdụ mgbe ha nọ na mahadum, ebe a na-enye ha ego enyemaka ibi na GM metụtara işık evi. Mgbe ha bi na işık evi, a gbara ụmụ akwụkwọ mahadum ume ka ha na-aga n'ihu na ọmụmụ ihe ha, kamakwa ka ha mara onwe ha na nkuzi Gülen na Nursi.
Ijikọta ụmụ akwụkwọ na netwọk ụlọ akwụkwọ na-eto eto, azụmahịa ndị metụtara agụmakwụkwọ, ụlọ ọrụ mgbasa ozi, ụlọ ọrụ ozi na nkwurịta okwu, ụlọ ọrụ na-ebipụta akwụkwọ, ndị na-ebupụ, na ndị ọrụ ego nyere GM aka ịmepụta onwe ya ọdọ mmiri na-eto eto nke ihe onwunwe mmadụ nke ga-esi na ya emepụta. nnukwu netwọk akụ na ụba nke ndị na-ebubata, ndị ahịa na ndị na-azụ ahịa. Na mkpokọta, ihe ịga nke ọma nke GM na ngalaba dị iche iche mepụtara mgbanwe na-aga nke ọma nke "Islam Market" na Turkey (Hendrick 2013). Ọ bụghị nanị na GIS ji ndị nkuzi yiwe uwe site na nnukwu netwọkụ mmekọrịta, kamakwa ya na mgbasa ozi na akụrụngwa IT, akwụkwọ ọgụgụ, na ngwa ahịa kwụ ọtọ site na ụlọ ọrụ mmekọ. Ndị nwe ụlọ ọrụ ndị a nọgidere na-enwe mmekọrịta chiri anya na GM, ma na-akwadokarị ọrụ GM site n'ịkwanye ego mgbazinye ụmụ akwụkwọ na işık evleri, site n'inye ụmụ akwụkwọ scholarships ka ha gaa GIS nkeonwe, ma ọ bụ site n'inye ego mmalite maka GM ọhụrụ. Na 1986, dịka ọmụmaatụ, ndị mmekọ GM zụtara akwụkwọ akụkọ dị adị, Gazetesi Zaman, na ozugbo Turkey tọhapụrụ mgbasa ozi mgbasa ozi na mmalite 1990s, otu ụlọ ọrụ mgbasa ozi ahụ malitere ọrụ telivishọn mbụ ya, Samanyolu TV.. A malitere ịzụ ahịa abụọ ahụ site na ntinye ego na-amalite site na netwọk mmekọrịta GM ma ọ bụ na-ebute ụlọ akwụkwọ GM, dorms, na ụlọ.
Mgbe ọdịda Soviet Union gasịrị, GM weghaara mbọ obodo Turkey na-eme ka mmekọrịta ya na mba ndị soviet sochie na Central Asia na Balkans nwee mmekọrịta. A malitere GIS site na isi obodo mmalite Turkey na mpaghara abụọ ahụ niile, yana azụmaahịa agbakwunyere sochiri. Iji mee ka azụmaahịa na mpaghara ndị a dị mfe, otu azụmaahịa na-ebupụ mbupụ pụtara, İş Hayatı Dayanışma Derneği (IȘHAD, Association for Solidarity in Business Life) na 1994). E hiwere ụlọ ọrụ mbupu na ụgbọ njem n'otu oge ahụ, dị ka ụlọ ọrụ ego "Islam" (enweghị mmasị, nkekọrịta uru) (Asya Finans, mechara Bank Asya), nke e hiwere na 1996).
Site n'ịdị ukwuu na mmetụta dị ukwuu, ọ bịara dị mkpa ka ukwuu ịmepụta onyinyo ọha nke enwere ike ịghọta dị ka ihe na-arụpụta ihe na nke ruru eru maka ugwu ọha. Na mgbasa ozi mmekọrịta ọha na eze malitere na 1994, a mụrụ nku ọzọ nke GM arụ ọrụ ethos n'ugwu Turkey nke Abant. N'ebe ahụ, otu ndị ọrụ mgbasa ozi GM jikọtara ọtụtụ ndị na-agụ akụkọ akụkọ Turkey na ndị na-ede akụkọ echiche, yana ọtụtụ ndị ọkà mmụta na ndị edemede sitere na mpaghara dị iche iche. N'ịbụ nke a maara mgbe e mesịrị dị ka "Abant Platform," a na-atụ anya nzuko a dị ka ohere maka ndị na-eche echiche dị iche iche iji kwurịta ụfọdụ akụkụ na-enye nsogbu nke ọha ndọrọ ndọrọ ọchịchị Turkey. Ọ kpalitere mpụta nke ụlọ ọrụ GM na-eche echiche na mgbasa ozi mgbasa ozi, The Gazeticiler ve Yazarlar Vakfı (GYV,
Ndi oru nta akuko na ndi ode akwukwo). Kwa afọ kemgbe, na ọtụtụ ugboro n'afọ, Abant Platform na GYV ahazila ọgbakọ mkparịta ụka gbasara amụma na ọgbakọ agụmakwụkwọ n'ọtụtụ isiokwu. N'ịbụ ndị na-emebiga ihe ókè gafere Turkey, na 1997 Gülen haziri nzukọ ya na Pope John Paul II iji kwurịta mmekọrịta ndị Alakụba na ndị Kraịst. [Foto dị n'aka nri] Onyonyo nke nzukọ a ghọrọ ihe atụ nke ndị na-ahụ maka Gülen na-arụtụ aka mgbe ha na-atụle ezi obi ha n'ihe gbasara mmekọrịta okpukpe na mmekọrịta omenala.
Mgbasawanye nke GM na 1990 bịara n'oge mgbanwe ọdịnala karịa nke "Islam ndọrọ ndọrọ ọchịchị" nọ na-abawanye n'okpuru nduzi nke Necmettin Erbakan, onye duuru Refah Partisi (RP, Welfare Party) na ọtụtụ mmeri ntuli aka ime obodo na 1995 na iji nweta mmeri mba na 1996. Ndị RP hiwere otu ọchịchị jikọrọ aka na otu ezi ụzọ ezi ụzọ, Erbakan wee bụrụ Prime Minista mbụ “Islamist” Turkey. N'ịgbado mbọ ya na-abụghị ndọrọ ndọrọ ọchịchị pati, GM nwere ike ịnyagharị RP na ịrị elu na ọdịda mberede n'oge Turkey "mgbagha ọchịchị mgbe oge a gasịrị" na 1997. N'agbanyeghị, GM esighị n'oge a pụta n'enweghị nsogbu. N'ime ihe a maara nke ọma dị ka "Usoro February 28," ndị agha Turkey manyere Erbakan n'ọchịchị site n'itinye agha n'ike. N'ime afọ abụọ sochirinụ, steeti ahụ gbagburu ụdị ọ bụla nke nhazi mmekọrịta ọha na eze na ndọrọ ndọrọ ọchịchị dabere na okwukwe. N'okwu a, Fethullah Gülen gbagara United States na mmalite 1999. Dị ka ndị na-ekwuchitere ya si kwuo, ihe kpatara ya bụ ọgwụgwọ ahụike maka ọrịa na-adịghị ala ala. Ma n'ihi ahụike ma ọ bụ na ọ bụghị, obere oge ka ọ gachara na Turkey, Gülen boro ebubo na ọ na-anọghị ya maka ịbụ onye ndú nke òtù ndị omempụ ebubo nke chọrọ ịkwatu obodo Turkey. Ọ bi na US kemgbe ahụ.
N'oge na-adịghị mgbe Gülen kwagara US, ndị na-akwado GM kere ụlọ ọrụ mgbasa ozi na mkparịta ụka nke GYV mere na mba ahụ dum. Ugbu a achọtara n'ụwa niile ebe GM na-ejikwa GIS na ebe ndị mmekọ GM na-azụ ahịa, US na-akwado ụlọ ọrụ ndị a kacha emetụta na mpụga Turkey.
(na nke kachasị na ọnụ ọgụgụ). N'etiti 1999 na 2010, ndị kacha emetụta ụlọ ọrụ ndị a bụ th
e Rumi Forum na Washington DC (guzobere na 1999), Institutelọ Ọrụ Mkparịta ụka na Houston (guzobere na 2002), Niagara Foundation na Chicago (guzobere na 2004), na Pacifica Institute na Southern California (guzobere na 2003). Otu ọ bụla n'ime otu ndị a haziri mbọ satịlaịtị n'obodo nta na obodo kọleji. Na 2010, ihe karịrị iri anọ dị iche iche GM-mmekọ ofufe na ụlọ ọrụ mgbasa ozi dị na US jikọtara n'okpuru otu nche anwụ, [Foto dị n'aka nri] Turkic American Alliance, nke na-aga n'ihu dị ka ihu ọha nke GM na US.
N'afọ 2008, ụlọ ikpe gọọmenti etiti dị na Pennsylvania nyere Gülen ikike ibi na United States na mkpebi nke kagburu agọnarị mbụ nke Ngalaba Homeland Security. N'otu afọ ahụ, Gülen bụ 
akpọrọ “ọha ọgụgụ isi ọha kacha emetụta n'ụwa” na ntuli aka ịntanetị mere Atụ anya na Omenala mba ọzọ magazin. [Foto dị n'aka nri] Ọ bụ ezie na ndị na-edezi akwụkwọ akụkọ abụọ ahụ na-akatọ ya dị ka ihe na-egosi ntakịrị karịa ikike siri ike ịchịkwa nsonaazụ nke ntuli aka n'ịntanetị, n'etiti afọ 2007 na 2012 GM rutere n'ogo kachasị elu na ugwu na mmetụta na Turkey na na mba gburugburu ụwa.
N'ezie, n'ime 2000s, mgbalị ndị GM na-arụ ọrụ na US na Western Europe na-egosi Fethullah Gülen dị ka ihe ọzọ dị mma maka nkwupụta esemokwu nke njirimara ndọrọ ndọrọ ọchịchị Muslim rụpụtara ọtụtụ ụgwọ ọrụ. N'iji usoro zuru ezu nke Hendrick (2013) na Hendrick (2018), ndị na-eme ihe nkiri GM gara leta ọtụtụ puku ndị mmadụ na-enwe mmetụta na American na European academia, mgbasa ozi mgbasa ozi, obodo okwukwe, nhọpụta steeti, ndọrọ ndọrọ ọchịchị a họpụtara ahọpụta, na azụmahịa nkeonwe. Ha haziri njem ntụrụndụ enyemaka maka otu ndị a gaa Turkey, ebe ndị prọfesọ, ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ndị nta akụkọ, na ndị isi ọgbakọ okpukpe gara Istanbul, İzmir, Konya, na ebe ndị ọzọ nwere ọdịbendị na akụkọ ihe mere eme nke Anatolian. N'ime njem ndị a, “ndị na-akwado ọmịiko” a mụtakwara maka mmemme GM na agụmakwụkwọ, mgbasa ozi, na azụmaahịa.
N'igosipụta usoro mgbọrọgwụ iji nweta ọmịiko site n'aka ndị nwere mmetụta, site na 2012, GM enyela aka na njem 6,000 na Turkey site na US ma hazie ihe karịrị ọgbakọ iri na abụọ nke ndị na-enye onyinye dere edemede na-akwalite mbọ GM. Ọtụtụ n'ime ọgbakọ ndị a rụpụtara akwụkwọ akwụkwọ (Barton, Weller, and Yılmaz 2013; Esposito and Yılmaz 2010; Hunt and Aslandoğan 2007; Yavuz na Esposito 2003; Yurtsever 2008).
Mgbasawanye dị egwu nke GM n'oge na-adịghị anya, ọdịda dị egwu sochiri ya. Na-esochi nkwụsị nke Turkey Ergenekon na Sledgehammer[1] na nrubeisi nke ndị agha Turkey na-esote ọchịchị ndị nkịtị, GM na AKP na-asọmpi iji mejupụta oghere ike Turkey. Na ebubo nke ndị isi GM gọnarịrị n'ụzọ siri ike na na mgbasa ozi mgbasa ozi GM, n'etiti 2003 na 2011 GM ndị mmekọ weghaara ọtụtụ ikpe ikpe Turkey na ndị uwe ojii na mba ahụ dum. N'ịgbaso njedebe nke Ergenekon na Sledgehammer na 2013, ndị agha GM na ụlọ ọrụ abụọ a kwenyere na ha gbanwere nlezianya nyocha ha site na onye nche ochie na AKP. Mgbe Prime Minister Erdoğan chọpụtara waya tap n'ọfịs ya na ngwụcha afọ 2012, a na-echekarị na GM etinyere aka n'ụzọ ụfọdụ.
Mgbagwoju anya nke esemokwu malitere ịmalite na November nke 2013 mgbe ndị mmekọ GM oge bipụtara akụkọ gbasara atụmatụ AKP imechi ụlọ akwụkwọ prep niile ahaziri ahazi (dershaneler) dịka akụkụ nke mgbanwe mmụta ka ukwuu. Dị ka isi mmalite nke mbanye maka GM, mmegharị a bụ ọgụ dị adị na ikike GM ịkwado onwe ya n'ime ogologo oge. Na Disemba 17, 2013, ndị ọka iwu Istanbul nwere ebubo ebubo njikọ na GM megwara site na ijide ụmụ nwoke nke ndị minista AKP atọ, yana ọtụtụ ndị isi ala na ndị ọchụnta ego na ebubo nke aka na nrụrụ aka. E jidere onye ọchụnta ego Azeri-Iran bụ onye eboro ebubo na ọ na-ahazi ọrụ mbubata ọla edo n'etiti Turkey na Iran. Ihe akaebe gụnyere igbe akpụkpọ ụkwụ nke ego a chọtara n'ụlọ ndị a na-enyo enyo, na ndekọ ekwentị, gụnyere ihe ndị ọzọ, metụtara ọtụtụ ndị ọrụ AKP, gụnyere nwa Erdoğan.
Erdoğan dị ngwa ịkatọ ihe ọ kpọrọ "steeti yiri ya" (na-ezo aka na GM) maka ịnwa imebi AKP. A chụrụ ọtụtụ narị ndị uwe ojii n'ọrụ, wepụrụkwa ọtụtụ ndị gbara akwụkwọ. N'ịbụ onye kwụsịrị nyocha ahụ gbasara nrụrụ aka AKP, ọtụtụ ihe akaebe na-edekọ ụda nke butere njide December 2013 bụ onye na-amaghị aha nke biputere ọtụtụ ndekọ olu na Twitter. Ndị ọrụ AKP (gụnyere Erdoğan n'onwe ya) tinyere aka na ntinye aka, iri ngo na nrụrụ aka. Na ntuli aka ime obodo na-abịa na March, Erdoğan kwusara na ọchịchị onye kwuo uche ya nọchibidoro na Turkey. Erdoğan mechara gbochie ndị Turkey ịbanye na Twitter maka izu abụọ. Ọ bụ ezie na a kagburu mmachibido iwu ahụ, ntuli aka March 30 bịara wee gaa, na ndị AKP nwere ike nweta nnukwu mmeri (pasent iri anọ na isii).
Ozugbo ntuli aka ahụ gasịrị, Erdoğan kwalitere ọgụ ya megide "steeti yiri nke GM." Ọchịchị ya gara n'ihu na-ekpochapụ ngalaba ndị uwe ojii na ụlọ ọrụ ndị ọka iwu, na-akwado ịchụpụ ọha na eze na GM. Bank Asya, gbochiri nkwekọrịta steeti na ụlọ ọrụ GM metụtara, ma kagbuo nkwado steeti maka mmemme ndị GM na-akwado. N'onwe ya, Prime Minister Erdoğan gbara akwụkwọ ikpe obodo megide ọtụtụ ndị nta akụkọ metụtara GM maka nkwutọ. N'akụkụ nke ya, Gülen zara ya n'ụzọ siri ike ịgọnarị na ya ma ọ bụ ndị na-amasị ya enweghị ihe ọ bụla jikọrọ ya na ntachi ekwentị na-akwadoghị, na ịkpalite ọgba aghara ọha na eze, ma ọ bụ n'ịhazi nyocha mpụ.
Gịnị mere ndị agha abụọ a ji tụgharịa? N'ịbụ ndị na-agbagwoju anya maka ụfọdụ, ọ dị mkpa iji mesie ike na GM na AKP bụ ndị mmekọ na mgbalị afọ iri nke mgbanwe mgbanwe iwu ụlọ na nke mba ọzọ. Echiche ụwa ha dabara nke ọma na site na oge nke AKP nke atọ, ndị nyocha rụtụrụ aka n'eziokwu na "Gülenism" abụrụla echiche obodo gọọmentị na Turkey (Tuğal 2013). Otu n'ime ihe mgbaru ọsọ ha na-ekerịta gụnyere mbọ iji kwatuo ndị agha Turkey na-ahụ maka nlekọta ndị a họpụtara ahọpụta na mbọ iji wepụta ọnọdụ maka isi obodo mmekọ na nnukwu ahịa isi obodo Turkey. Ọzọkwa, ha abụọ iji dozie akara ochie na ndị isi otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị mgbasa ozi mgbasa ozi, ha abụọ chọkwara ikwado revivalism pious na mpaghara ọha Turkey. Ọgbawa dị n'ime usoro ike Islamist Turkey enweghị ihe jikọrọ ya na echiche na ihe niile metụtara ike. Otú ọ dị, ihe mgba a gosipụtara bụ na n'agbanyeghị na GM na-enwe mmetụta na Turkey, mmetụta ya na-ejikọtaghị ọnụ maka ike ụlọ ọrụ nke AKP-edu Turkish state.
Na July 15, 2016, ndị na-atụ egwu Fethullah Gülen ogologo oge yiri ka ọ kwadoro mgbe otu akụkụ nke TSK mere mgbalị ịchịagha nke mere ka ọtụtụ narị mmadụ nwụọ, na mba na-enwe mmerụ ahụ. Ọ gaghị ekwe omume, na-enweghị ohere ịnweta ihe akaebe na afọ nyocha, ịmata nkọwa nke ọrụ GM maka ihe omume jọgburu onwe ya nke July 15, 2016. N'akụkụ ha, ndị na-eme ihe nkiri GM na-agọnahụ ma nchịkọta ha dị ka "ọnọdụ yiri ya," na ọrụ ọ bụla ọ bụla n'ime mbọ ọchịchị ahụ (Dumanlı 2015). N'ezie, na-amalite ihe karịrị afọ abụọ tupu July 2016, ma na-aga n'ihu na ume kemgbe ahụ, usoro mmekọrịta ọha na eze nke GM na mpụga Turkey chọrọ ịtụgharị uche n'ụwa niile na ọchịchọ ọchịchị nke Erdoğan, na enweghị usoro ziri ezi maka ndị ejidere na nyocha nke mgbagha ahụ. , na na ijide ihe onwunwe, mmekpa ahụ, na mmegide ndị ọzọ ruuru mmadụ (dịka, ndị na-akwado Turkey Silenced (Advocates of Silenced Turkey website 2023) na Stockholm Center for Freedom (Stockholm Center for Freedom website 2017) N'agbanyeghị, Turkish Turkish. ọha mmadụ kwenyere na GM na-ahụ maka ọdịda dara ada (Aydıntaşbaş 2016) N'ịbụ ndị ezubere iche maka Gülen na GM ruo ọtụtụ afọ na-eduga na July 2016, Erdogan dị ngwa inye onwe ya ikpe ọmụma, na GM na-agba ọsọ kemgbe ahụ. .
N'ime afọ abụọ na-eduga na July 2016, Erdoğan setịpụrụ anya ya na-ebibi GM. Mgbe mgbanwe 2014 na-aga nke ọma nke usoro mmụta nke Turkey, a kagburu usoro isi nke GM. Mgbe nke a gasịrị, gọọmentị malitere ijide ụlọ ọrụ GM na-ejikọta ya, na n'aka nke ya, na-emebi ụlọ ọrụ GM. Na mbido 2014, GM's Turkish Confederation of Businessmen and Industrial (Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu, TUSKON) dara n'ihi nnukwu ego. Na-esote ọdịda bụ Koza-Ipek Holding, nnukwu ụlọ ọrụ Turkey, yana otu n'ime ndị kacha akwado atụmatụ GM. Na-arụsi ọrụ ike na Ngwuputa, owuwu, ike, na akụkọ mgbasa ozi na mgbasa ozi telivishọn, n'abalị nke ijide ya bụ Koza-Ipek bara uru na ijeri. N'ọgwụgwụ Ọktoba 2015, ndị ọchịchị Turkey wakporo Koza-Ipek ma weghara ụlọ ọrụ ya karịrị iri abụọ, gụnyere. Bügún na Miletus akwụkwọ akụkọ na Bügün TV. Mgbe mbọ a gbaghaara ọchịchị, e debere otu Koza-Ipek n'okpuru njikwa ego mkpuchi ego nchekwa ego steeti (Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, TMSF).
Ihe ịrụ ụka adịghị ya na ọ dị mkpa karịa n'ime ọnwa ole na ole tupu mbọ ọchịchị ahụ bụ njide steeti Feza Media Group, ụlọ ọrụ mgbasa ozi etiti GM na nne na nna nke ọkọlọtọ ya. oge na Taa Zaman akwụkwọ akụkọ, Samanyolu TV, Omume akwụkwọ (akwụkwọ akụkọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị/ akụ na ụba) na ihe karịrị iri na abụọ akwụkwọ akụkọ, ụlọ ọrụ akụkọ, akwụkwọ akụkọ, akwụkwọ akụkọ, na webụsaịtị. Ịmepụta ihe na-egbu egbu dị nso na GM nwere ike ịchịkwa akụkọ ahụ; na March 2016 ndị uwe ojii steeti wakporo oge. Obere oge na-esochi mbọ ịchị ọchịchị n’afọ 2016, Iwu Ọchịchị steeti 668 kwupụtara dị ka ndị a: “akwụkwọ akụkọ na akwụkwọ akụkọ oge niile…. nke bụ nke, ma ọ bụ nke ejikọrọ na, ma ọ bụ jikọtara ya na Gülenist Terror Organisation (FETÖ/PDY), emechiela" (ASS 2018: 18).
N'ịgbaso mbọ ọchịchị ahụ, ihe karịrị ụlọ akwụkwọ 1000 jikọtara na GM ka e jidere ma mechie. N'oge na-adịghị anya, e jidere Boydak Holding na ndị isi ya maka ebubo nke inye aka na ịkwado iyi ọha egwu. Boydak were ihe karịrị mmadụ 15,000 ọrụ. Na Septemba 2016, ụlọ ọrụ ahụ bịara n'okpuru njikwa nke TMSF. N’ọnwa Julaị afọ 2018, a tụrụ Memduh Boydak mkpọrọ afọ iri na asatọ. Mgbe ahụ, Bank Asya bịara. N'afọ 2015, a kagburu nkwekọrịta steeti niile na-eduga n'ịchụpụ oke. Ụbọchị abụọ ka mgbagha ọchịchị nke Julaị 2016 gasịrị, a kwụsịrị akụ niile nke Bank Asya, ma kagbuo ikike ya. Bank Asya A na-akpọ ndị na-edebe ego ka ha na-enyere ndị na-eyi ọha egwu aka. Kaynak Corporation, nke gụnyere ihe karịrị ụlọ ọrụ iri atọ ma bụrụkwa ụlọ ọrụ etiti na ụlọ ọrụ agụmakwụkwọ zuru ụwa ọnụ nke GM, gọọmentị Turkey kenyekwara ndị nlekọta na 2015 ma mesịa bịa n'okpuru njikwa TMSF. Njide, nnukwu conglomerate na-arụ ọrụ ike, plastik, ihe owuwu, na akwa yana Dumankaya Holding gbadara. Ejidere ụlọ ọrụ abụọ a na 2016 wee debe ya n'okpuru ikike nke TMSF. Akwụsịla nke ikpeazụ na 2018, nke mbụ na njedebe 2021. N'uhuruchi nke esemokwu AK Party-GM, ngụkọta akụ nke TMSF guzoro na (TY) ijeri 19,726 (ihe dị ka nde $850). Ka ọ na-erule Maachị 2020, ọnụọgụ ahụ arịgoro ruo (TY) ijeri 97,573 ($4.2 ijeri) (SDIF 2021). Ka ọ na-erule Jenụwarị 2022, ndị ọchịchị Turkey weghaara ihe karịrị ụlọ ọrụ 850 ebubo na ha bụ ndị mmekọ GM wee tinye n'okpuru njikwa nke TMSF na akụ karịrị $5,000,000,000 (SDIF 2021).
ỤLỌDỤ / EKWERE
A na-ekesa nkuzi Gülen na mbipụta yana n'ịntanetị site na narị akwụkwọ, mkpokọta edemede, akwụkwọ akụkọ oge, na webụsaịtị. Ọ bụ ezie na nkuzi ya dum dị na mbipụta na Turkish, a na-asụgharị nnukwu ọrụ ya (ọ bụ ezie na ọ na-ezughị ezu) n'asụsụ Bekee, na n'ókè dị nta n'ime ọtụtụ asụsụ ụwa ndị ọzọ.
Ihe bụ isi n'ozizi Gülen bụ òkù ọ na-akpọ maka “ndị ọrụ afọ ofufo,” ndị “jupụtara n'ịhụnanya maka ihe a kpọrọ mmadụ nile,” “ezigbo mmadụ” bụ́ ndị na-anọchi anya ihe Gülen kpọrọ “ọgbọ olileanya.” Ọrụ nke ọgbọ a bụ ịzụlite “ọgbọ ọla edo” n'ọdịnihu (altın nesil) nke ga-eweta oge ịhụnanya, ndidi, na nkwekọ, yana ndabara, nke ga-emepụta ọnọdụ maka ụbọchị ikpe:
Ihe dị anyị mkpa ugbu a abụghị ndị nkịtị, kama ọ bụ ndị raara onwe ha nye n'eziokwu Chineke. . . ndị site n’itinye echiche ha n’ọrụ, buru ụzọ duru mba nke ha, na mgbe ahụ mmadụ nile, na-amụ ihe na inyere ha aka ịchọta Chineke . . . mmụọ raara onwe ya nye . . . (Gülen 2004:105-10).
Ndị nkuzi metụtara GM, inye ndị ọchụnta ego, ndị na-akwado ndị mgbasa ozi, ndị nta akụkọ, na ndị ọzọ bụ Gülen nke "gọziri agọzi" nke a gwara ndị otu ha ka ha nye oge ha, ego ha na mbọ ha iji mepụta ọnọdụ maka ọbịbịa nke ọgbọ ọlaedo. N’ime ọtụtụ edemede ya banyere isiokwu a, Gülen na-ezo aka na “ọgbọ olileanya” dị ugbu a dị ka “ndị agha nke ìhè” na “ndị agha nke eziokwu.”
“Eziokwu” nke ndị agha Gülen na-akwalite yiri “eziokwu” nke ndị na-eme mgbanwe okpukpe na-akwalite gburugburu ụwa. Gülen na-ele ụmụ mmadụ anya dị ka ndị si n'ụzọ nke omume na amamihe sitere n'ike mmụọ nsọ Chineke kpafuo, bụ́ nke ọ na-ele ya anya dị ka nsogbu sitere n'ịzụ ihe efu (ịchọ ihe onwunwe), anụ ahụ́, na ịchọ ọdịmma onwe onye nanị. Inyere Turkish na ụwa ọha mmadụ naghachi site omume ọdịda chọrọ aksiyon insanları (ụmụ mmadụ na-eme ihe) na hizmet insanları (ụmụ mmadụ ọrụ) ndị nwere ike inye ọgbọ na-abịa irşad (nduzi omume). Ndị okenye (ağabeyler) na ndị na-eto eto nọ na Gülen na-enye nduzi dị otú ahụ na ọkwa micro, na ọkwa mezzo na klaasị na n'ime ọha mmadụ (sohbetler), na ọkwa macro site na mbipụta na mgbasa ozi mgbasa ozi. N'ozuzu, mgbakọ na mwepụ na mmụta sayensị na-enye na GIS na Turkey na gburugburu ụwa, mgbasa ozi na ntụrụndụ na-ebipụta na mgbasa ozi site na ụdị mgbasa ozi GM metụtara, ngwaahịa ego nke Bank Asya na-enye, ọrụ enyemaka nke Kimse Yok Mu nyere. ? na puku kwuru puku ọrụ ndị ụlọ ọrụ GM jikọtara ọnụ mebere hizmet (ọrụ) nye mmadụ.
RITUALS / PRACTICES
Turkey bụ ọtụtụ ndị Alakụba Sunni. Otú ọ dị, n'okpuru nchịkwa steeti nke Islam, bụ omenala Sufism gbanyere mkpọrọgwụ na Turkey. Nakşibendi (Naqshbandi), Mevlevi, Rifai na ndị ọzọ niile nwere ogologo akụkọ ihe mere eme na Anatolia. Akụkụ abụọ nke Islam akụkọ ihe mere eme na-eme ka ọtụtụ n'ime echiche ụwa, nhazi, na omume omenala nke Fethullah Gülen na GM na-arụ ọrụ, ma ọtụtụ n'ime omume mkpokọta ya bụkwa ihe nnọchianya nke "ọdịnala echepụtara" nke dịtụ iche na ikpe GM.
Ndị nkuzi, ndị ode akwụkwọ, ndị editọ, ndị nta akụkọ, ndị ọchụnta ego, na ndị ọrụ ụlọ akụ nwere njikọ chiri anya na GM na-ebikarị ndụ ọgbara ọhụrụ, mana ụdị ndụ dị nsọ. Ọtụtụ ndị mmadụ n'otu n'otu na ụlọ ọrụ GM na-eme nke ọma na akụ na ụba ahịa asọmpi Turkey, ụlọ akwụkwọ ya ewepụtala onwe ha akara site na imesi mgbakọ na mwepụ, sayensị, na agụmakwụkwọ metụtara azụmahịa ike. Nke a na-ekwu, ọkwa dị iche iche nke mmekọ na obodo na-egosi ọkwa okpukpe dị iche iche. Ma ndị mmadụ n'otu n'otu na-ekpe ekpere ugboro ise n'ụbọchị (namaz; salat), ma hà na-aga ekpere Friday, na-ezere omume ọjọọ dị ka ise siga, ma ọ bụ (ọ bụrụ na nwanyị) na-ahọrọ ikpuchi dịgasị iche iche na GM obodo. Otú ọ dị, ka mmadụ na-enwekwu “njikọ”, ka a na-agba ya ume ka ọ na-ebi ndụ na-akpachapụ anya. Agbamume dị otú ahụ na-eme ma ọ bụ ihe atụ nke ndị ọzọ setịpụrụ na-amalitekarị mgbe a na-ewe ndị mmadụ n'ọrụ ibi na işık evi mgbe ha na-aga mahadum. Ọ bụ n'ụlọ ndị a ka mmadụ na-agakarị sohbet mbụ ya.
Na Islam, sohbet (pl. sohbetler) n'akụkọ ihe mere eme na-ezo aka na mkparịta ụka gbasara okpukperechi n'etiti sheikh Sufi na onye na-eso ụzọ ya. Okwu a nwere nkọwa nkuzi, ma ebumnuche ya bụ ịkụzi nkọwa ziri ezi gbasara ibi ndụ kwekọrọ n'uche Chineke. Na GM, Otú ọ dị, sohbet na-ezo aka na omume nke izukọta mgbe nile na obere ìgwè iji gụọ nkuzi nke Fethullah Gülen na Said Nursi. GM sohbet bụ, n'ọtụtụ ụzọ, mgbanwe nke omume malitere site n'aka ndị na-eso ụzọ Said Nursi bụ onye, n'etiti etiti narị afọ nke iri abụọ, ga-ezukọ na obere ìgwè maka ịgụ na mkparịta ụka nke Nursi amachibidoro RNK. Ka a ghara inwe mgbagwoju anya na ụlọ akwụkwọ nkwadebe ule na Turkey, a na-akpọ ìgwè ndị Nur "dershane" na ọtụtụ afọ ghọrọ usoro nchọpụta nke Nur. N'ịga n'ihu na omume a dị ka sohbet, GM mere nzukọ dershane site na okike na afọ, ma weghachite ha dị ka oghere maka mmekọrịta mmadụ na ibe ya (Hendrick 2013).
Ndị na-eme ihe nhazi na-elekọta ndị ọkà mmụta nọ na GM işık evleri, site na "ndị nhazi ime mmụọ" na ụlọ ọrụ GM, na ağabeyler / ablalar (ụmụnna ndị okenye) na "hocalar" (ndị nkụzi) na mpaghara Turkey na n'etiti obodo GM n'ụwa nile. N'ihe gbasara mmekọrịta mmadụ na ibe ya, "GM sohbet na-emepụtaghachi mpaghara ọha ọzọ nke na-ejikọta ndị mmadụ na Istanbul na London, Baku na Bangkok, New York na New Delhi, Buenos Aires na Timbuktu n'ememe nke ịgụ akwụkwọ, mmekọrịta, nnyefe ego, na mgbanwe nkwurịta okwu" ( Hendrick 2013: 116).
Ezigbo na Himmet: GM na-achọ ịzụlite ihlas (nkwenye na-achọ n'aka Chineke) n'etiti ndị mmadụ niile maka omume niile kwa ụbọchị, Yavuz (2013) na-akọwa na "Gülen ọ bụghị nanị na-achọ ịchịkọta obi na uche nke ọtụtụ nde ndị Turks kamakwa ọ na-eme nke ọma n'ime ka ha kwenye itinye aka na ya. Ọrụ nke ịmepụta obodo ka mma na nke mmadụ na ọchịchị" (2013:77). Nke a pụtara na ndị na-eguzosi ike n'ihe GM na-agbalịsi ike ịkpụzi ndị mmadụ n'otu n'otu ka ha bụrụ ndị nnọchianya nke mgbanwe mmekọrịta ọha na eze dịka ụkpụrụ na ụkpụrụ omume ndị Alakụba na-eche nche. Gülen na-akụzi na mgbanwe dị otú ahụ na-achọ ka itinye aka na mmekọrịta ọha na eze na ndọrọ ndọrọ ọchịchị, na ime ya; ọ na-arịọ hizmet insanları (ndị ọrụ) ka o mee ka ndị ọzọ kwenye "eziokwu" site n'ime ihe nlereanya maka iṅomi. Echiche Turkish nke na-akwado usoro a nke mbanye na ọrụ GM bụ temsil, nke Tittensor (2014) sụgharịrị dịka "nnochite anya" (2014: 75). Otu kachasị mma iji "nọchite anya" ihe Gülen kpọrọ "ezigbo mmadụ" bụ inye ndị ọzọ hizmet (ọrụ) dị ka onye na-eme ihe nkiri na netwọk GM.
Na mgbakwunye na 'ijere' obodo ozi site na hizmet, a na-agbakwa ndị mmadụ ume ka ha jeere obodo ozi n'agbanyeghị himmet (onyinye ego sitere n'okpukpe). Na nkwubi okwu a na-ekwu na obodo niile, ndị mmadụ n'otu n'otu "na-enye dị ka ego ha si dị," nke na-ezo aka n'eziokwu na oge ụfọdụ onye nchịkọta akụkọ na ụlọ ọrụ mbipụta GM nwere ike inye ihe ruru $ 300 kwa ọnwa nye "onye nhazi ime mmụọ" na ya. ụlọ ọrụ, onye ọchụnta ego bara ọgaranya nwere ike inye ego ahụ okpukpu iri ma ọ bụ iri abụọ na nnọkọ onyinye onyinye himmet (Ebaugh 2010; Hendrick 2013).
Omume nke himmet na hizmet bụ ihe atụ nke ọma site n'aka ndị gụsịrị akwụkwọ na mahadum bụ ndị "na-arụ ọrụ afọ ofufo" ịkụziri na GIS na mba gburugburu ụwa. Ugbu a nhọrọ a na-ahụkarị maka ndị na-eto eto post grads na Turkey, ndị nkụzi GM na-eme njem iji kụziere ihe maka obere ụgwọ ọrụ ma na-atụ anya na ha ga-arụ ọrụ ogologo oge, awa ndị ọzọ, na na ngwụsị izu, na ọ bụ ezie na a na-akwụ ụgwọ ụgwọ, a ka na-atụ anya inye onyinye mgbe niile. . O yikarịrị ka ha nwetagoro ụfọdụ uru site na GM na mbụ na ndụ, Otú ọ dị, (dịka ọmụmaatụ, nkuzi n'efu, ụgwọ mgbazinye ego, wdg), ndị nkụzi na GIS na-akọkarị na ọ bụghị nanị na ha dị njikere kama a na-asọpụrụ ha 'ije ozi' dị ka ndị nkuzi n'ụwa nile. inyeghachi ndị obodo ụfọdụ akụkụ nke ego ha na-akpata. N'akwụkwọ ya, Fethullah Gülen na-ezokarị aka na ndị nkuzi dị ka GIS na Turkey na gburugburu ụwa dị ka "ndị dike na-achụ onwe ha n'àjà."
NKWUKWU / LEADERSHIP
A na-achịkwa ọchịchị n'ime GM site na usoro ikike nke nwoke na nwanyị, dabere na ndị okenye, na ethno-nationalist nke gbatịrị netwọk ya zuru ụwa ọnụ. [Foto dị n'aka nri] N'elu bụ Fethullah Gülen onye bi na ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke onwe ya na Pennsylvania na ụlọ ọtụtụ ụlọ a na-akpọ Golden Generation Retreat and Worship Center. Site na ebe a, Gülen na-elekọta GM dị ka onye ndu charismatic nke na-ejigide nkwurịta okwu kpọmkwem naanị na ọnụ ọgụgụ dị nta nke ndị na-akpachi anya na ụmụ akwụkwọ. Ndị ikom a, yana ndị isi na ụlọ ọrụ GM gburugburu ụwa, bụ isi nke nzukọ GM. Ndị isi a na-akpọ hocalar (ndị nkuzi) ndị isi a gụnyere GM isi obodo (cemaat), netwọk mmekọrịta zuru ụwa ọnụ nke ụmụ akwụkwọ zuru oke nke Hocaefendi Fethullah Gülen.
Na mgbakwunye na ndị nọgidere n'ụzọ anụ ahụ na Gülen na Poconos, tupu 2012 ndị ọzọ na-eduzi ma ọ bụ jikwaa otu n'ime ọtụtụ mkparịta ụka na mgbasa ozi na US, Europe, ma ọ bụ Turkey. Ndị ọzọ bụ ndị edemede dere akwụkwọ gbasara Fethullah Gülen, ebe ndị ọzọ, tupu mbibi AKP na-edu GM na Turkey (lee n'okpuru) haziri mgbalị dị iche iche nke GYV na Istanbul ma ọ bụ bipụtara ogidi oge niile na oge, Zaman nke taa, Bügún, Taraf, ma ọ bụ akwụkwọ akụkọ metụtara GM ndị ọzọ (Hendrick 2013). Ha niile bụ ụmụ nwoke, ọtụtụ na-achọpụta njikọ ha na obodo Gülen nke ndị na-eguzosi ike n'ihe na Edirne na İzmir. Ebe ọ bụ na mkpebi a dara ada na July 2016 nke gọọmentị Turkey na-ata GM, ọtụtụ n'ime ọnụ ọgụgụ ndị a nọ ugbu a n'ụlọ mkpọrọ na Turkey maka ebubo na ha na-ekere òkè na òtù ndị na-eyi ọha egwu ma ọ bụ na-ebi n'ala ọzọ.
Ọ bụ ezie na ọtụtụ puku ụmụ nwanyị na-ejikọta na GM, na-akụzi (ma ọ bụ kụziri) na GIS gburugburu ụwa, ma na-ekere òkè n'akụkụ dị iche iche nke ọrụ mmekọrịta ọha na eze na azụmahịa n'otu ụlọ ọrụ GM ma ọ bụ ọzọ, ọkwa nke cemaat na-anọgide na-enwe ogo siri ike. nke oke okike (Turam 2006). Ọzọkwa, n'agbanyeghị njikọ aka ya na mba ọzọ yana n'agbanyeghị puku kwuru puku ndị enyi na ndị na-amasị Turkey na-abụghị ndị Turkey, ọkwa nke cemaat na-ekwusi ike na Turkish na Turkic na-akpachi anya.
Ọkwa mmekọ ewepụrụ ozugbo nwere ọtụtụ netwọkụ nke GM “ndị enyi” (arkadaşlar). Tupu AKP-GM fallout malitere na 2012, na karịsịa tupu ọdịda ọdịda nke July 2016 na afọ nke nyocha kemgbe, ọkwa njikọ a gụnyere ọtụtụ narị puku ụlọ ọrụ ndị na-arụ ọrụ na ụlọ ọrụ GM n'ahịa dị ka ndị na-azụ ahịa na ndị ahịa. Akụkụ buru ibu nke ndị ọrụ ha (ọ bụ ezie na ọ bụghị ihe niile) na-enye onyinye mgbe niile na mmegharị ahụ (himmet), ọtụtụ ndị na-agakarị sohbet. Ọ bụ ezie na-eguzosi ike n'ihe na mmegharị ahụ, Otú ọ dị, netwọk mmekọrịta arkadaş gbasaa na ntụziaka na-enweghị njikọ si otú a na-amata ọkwa a site na cemaat. Ọ bụ ezie na ndị nwe ụlọ ahịa nwere ike ịnọgide na-enwe mmekọrịta chiri anya na GM, ọ ga-abụ na ọ dịghị onye nhazi nke nakọtara himmet n'aka ndị ọrụ. N'ezie, ụfọdụ ndị ọrụ nwere ike inwe obere ihe jikọrọ ya na GM ma ọlị. N'ọkwa a, e nyere himmet na nzukọ nnakọta oge niile nke a na-ahazi site na netwọk mmekọrịta, ọ bụghị n'ebe azụmahịa, na hizmet e chepụtara obere dị ka ọrụ zuru oke. Arkadaşlar nwere ike ịbụ ndị ọchụnta ego, ndị uwe ojii, ndị ọka iwu, ndị gụrụ akwụkwọ, ma ọ bụ ndị nta akụkọ. Ụfọdụ na-arụ ọrụ n'ahịa mba ụwa, ebe ndị ọzọ nwere obere ụlọ ahịa ma ọ bụ ụlọ nri, ma ọ bụ ikekwe na-arụ ọrụ na teknụzụ ozi, injinia, ma ọ bụ gọọmentị. N'ịdị ukwuu, ọkwa arkadaşlar nke mmekọ bụ ọtụtụ ndị natara akwụkwọ nkwado ule na ụlọ akwụkwọ GM cram, ndị bi na GM-mmekọ işık evleri mgbe ha na-aga mahadum, na onye GM na-adabere na ya.
E wezụga arkadaşlar bụ ọkwa nke ndị na-akwado GM na ndị na-akwado ya (yandaşlar). Ọkwa nke mmekọ gụnyere ma ndị Turkey na ndị na-abụghị ndị Turkey. Ọtụtụ ndị bụ ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị; ndị ọzọ bụ ndị gụrụ akwụkwọ. Ụfọdụ bụ ndị nta akụkọ ma ọ bụ ndị ọrụ ọchịchị a họpụtara ahọpụta; ndị ọzọ bụ ụmụ akwụkwọ ma ọ bụ nne na nna ụmụ akwụkwọ na GIS; ụfọdụ bụ ndị rite uru na azụmaahịa mba ofesi na-akwado GM. Site na agụmakwụkwọ gaa na mgbasa ozi / mkparịta ụka n'etiti omenala, site na akwụkwọ akụkọ na ọrụ enyemaka, otúşlar kwadoro mgbalị GM n'ebe ọ bụla ha bi. Ọ bụ ezie na a raaraghị onwe ha nye, ọtụtụ ndị nyeere aka otú ha nwere ike. Nke a nwere ike ịbụ n'ụdị onye otu ụlọ akwụkwọ agụmakwụkwọ na-eme ntuli aka maka akwụkwọ ikike ụlọ akwụkwọ na Toledo, Ohio mgbe ọ gachara Turkey na njem mkparịta ụka kwadoro, ma ọ bụ ọ nwere ike ịbịa n'ụdị onye ọka iwu ikike ọrụ na-ekwenye na ọ ga-ede akwụkwọ ọmịiko. akaụntụ Gülen gbara mgba gbasara iwu na Turkey na US (Harrington 2011). Onye ọ bụla na n'ebe ọ bụla ha nọ (na n'ebe ọ bụla ha na-anọgide), otúşlar kwalitere mkpokọta omume nke Turkey's GM n'ihi na ha kwetara na ọrụ (hizmet) GM na-arụ ọrụ na-enye ọha mmadụ ụwa bụ ihe ịja mma.
Usoro ikpeazụ nke mmekọ nwere ike bụrụ nke kachasị ukwuu, njikọ kachasị ike, yana nke kachasị mkpa maka mgbasawanye GM na-aga n'ihu. Nke a bụ ọkwa nke ndị ahịa amaghị. Ọtụtụ ụmụ akwụkwọ na GIS na mba gburugburu ụwa, ọtụtụ ndị na-agụ akwụkwọ akụkọ Bekee nke ụlọ ọrụ mgbasa ozi GM na-emepụta, yana ọnụ ọgụgụ na-enweghị atụ nke ndị Turkey na ndị na-azụ ahịa nke ngwaahịa ndị a na-emepụta na GM commodity chain nọgidere na-amaghị GM dị ka ụlọ ọrụ ọha na eze.
ISSUES / CHALLENGES
Haziri na netwọk mmekọrịta gụsịrị akwụkwọ, nke ọ bụla n'ime akụkụ ndị dị n'akụkụ nke GM nzukọ (ndị enyi, ndị na-ahụ maka ọmịiko, na ndị na-azụ ahịa na-amaghị ihe) ebelatala n'ụzọ dị ịrịba ama na ọnụ ọgụgụ na mmetụta kemgbe ọdịda ọdịda nke July 2016. Gịnị mere?
Kemgbe mmalite GM, ọtụtụ ndị na-ede akụkọ akụkọ Turkey, ndị ọkà mmụta ọha na eze, na ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-ekwusi ike na GIS na-arụ ọrụ dị ka ụlọ ọrụ maka ịsacha ndị ntorobịa Turkey maka ọdịmma nke Gülen's Islamist agenda. Turam (2006) malitere site n'akụkọ ihe atụ nke esemokwu ogologo oge a n'okwu ọha na eze Turkey. Ihe a na-ekwu ogologo oge bụ na Gülen kwusiri ike na agụmakwụkwọ n'ihi na iji mezuo ebumnuche ya, ọ chọrọ ndị na-eguzosi ike n'ihe ka ha banye n'ime ndị agha Turkey, ndị uwe ojii obodo, ndị ọkàikpe na ụlọ ọrụ ndị ọzọ dị mkpa iji kpochapụ Turkish Republic n'ime. Iji chọta ụzọ ha na ụlọ ọrụ ndị a, ọ dị ha mkpa ịsọ mpi n'ahịa ọrụ na-asọmpi, nke chọrọ netwọk ụlọ akwụkwọ dabere na agụmakwụkwọ, mgbasa ozi, ndị na-enye ọrụ ngalaba, na mmekọrịta ọha na eze dị irè.
N'ime ọtụtụ afọ, Gülen na ndị na-eguzosi ike n'ihe gbaghaara ebubo ndị a site n'ikwu na na ọchịchị onye kwuo uche ya onye ọ bụla kwesịrị inwe ike ịchụso ebumnuche ọrụ dịka nkà na mmasị ha si dị. Ọ bụrụ na ndị uwe ojii, ndị ọkàiwu, ndị ọkàikpe, na ndị ọrụ gọọmenti ndị ọzọ jikọrọ aka n'otu okpukpe ma ọ bụ netwọk mmekọrịta, nke ahụ kwesịrị ịnọgide na-azụ ahịa nke onwe ha ma ghara itinye ha n'omume nzuzo. N'agbanyeghị okwu ndị dị otú ahụ, Otú ọ dị, ihe ịrụ ụka adịghị ya na ihe ịma aka kasị sie ike maka Fethullah Gülen na ndị isi GM bụ ịnọgide na-enwe njirimara "na-abụghị ndọrọ ndọrọ ọchịchị". Ọrụ a gosipụtara ihe ịma aka karịsịa mgbe GM guzobere njikọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nke akụ na ụba na AKP na mmalite 2000s.
N'okwu a, ọ dị mkpa iji mesie ya ike na AKP na GM pụtara dị ka njikọ nke otu ndị agha ọha na eze nwere echiche nke ndị ndu ha rụtụrụ aka n'otu ndị iro akụkọ ihe mere eme (dịka ọmụmaatụ, ndị Kemalists, "ndị na-ekpe ekpe," wdg) ka ha kwụsịrị. Ụlọ ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị, akụ na ụba, na mmekọrịta ọha na eze nke ndị mejupụtara ha (ya bụ, ndị Turkey na-asọpụrụ Chineke). N'ezie, n'ime okwu abụọ mbụ nke ọchịchị AKP na Turkey (2002-2011), ndị isi AKP (ọbụlagodi Prime Minister Erdoğan n'onwe ya) kwadoro ihe omume GM na-akwado mgbe nile (dịka, Abant Platform, The Turkish Language Olympics, TUSKON trading summits. wdg) ma na-eto mgbe niile mmezu nke "ụlọ akwụkwọ Turkey" nke GM na nleta na Thailand, Kenya, South Africa, na ebe ndị ọzọ. N'otu aka ahụ, ruo mgbe ngwụcha-2013 GM ndị mgbasa ozi na ndị na-ahụ maka mgbasa ozi na-ekwupụta nkwado mgbe niile maka atụmatụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-eduzi AKP dị ka na-anọchite anya maturation nke ọchịchị onye kwuo uche Turkey. Ụlọ ọrụ ọha na eze dị ka Turkish Airlines ghọrọ ndị na-akwado GM-haziri ahazi na mmekọrịta ọha na eze na omenala (dịka, Turkish Language Olympics, wdg), Site na 2011, ọtụtụ ọnụ ọgụgụ ndị ama ama GM affinities gbara ọsọ ma merie dị ka ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị AK Party (dịka, Hakan Şükür, Ertuğrul). Günay, İdris Bal, Naim Şahin, Erdal Kalkan, Muhammad Çetin, n'etiti ndị ọzọ).
Mgbe mmeri ntuli aka nke atọ nke AKP na 2011, Otú ọ dị, mmasị dị n'etiti GM na AKP (dịka ọmụmaatụ, ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-ahụ maka ọdịmma mmadụ, echiche mmepe akụ na ụba na-emesapụ aka, mmasị na-ewepụ nlekọta ndị agha Turkey na ndọrọ ndọrọ ọchịchị Turkey na ọha mmadụ) adịghịzi ezuru iji jide. nọgide na-enwe mmekorita. Ihe si na ya pụta bụ agha ọchịchị, iwu na mmekọrịta ọha na eze na-aga n'ihu. Dị ka ọtụtụ ndị na-ekiri ya si kwuo, mmalite nke esemokwu ahụ na-eweghachi azụ na 2010, ebe ndị ọzọ na-arụtụ aka na otu ma ọ bụ ihe ọzọ dị ịrịba ama na 2011 ma ọ bụ 2012. Ihe atụ nke esemokwu gụnyere Gülen n'ihu ọha na-ekwenyeghị na AKP na-edozi ihe ọjọọ "Mavi Marmara merenụ," na. 2012 subpoena nke Hakan Fidan (onye AKP họpụtara Chief of National Intelligence) site a ọkàiwu na ebubo agbatị na GM, na ọha esemokwu n'etiti Gülen na Prime Minister banyere njikwa nke Gezi Park ngagharị iwe n'oge okpomọkụ nke 2013. Nkọwa banyere a E gosipụtara esemokwu ime ihe ziri ezi na njedebe nke afọ 2013 mgbe ndị agha abụọ a gbakọtara n'ike.
Na 2023, GM dị ka obodo nwere mmasị na ndọrọ ndọrọ ọchịchị (Angey 2018; Tittensor 2018; Taş 2022; Wartmough na Öztürk 2018; Tee 2021). Na mba dị iche iche n'ụwa, ụlọ akwụkwọ emechiela, ọtụtụ puku akpụpụla, ọtụtụ puku ndị ọzọ na-agakwa n'ihu na-aga mba ndị ka nwere enyi na atụmatụ GM (dịka US, England, Australia, Sweden, ndị ọzọ). Na United States, ọkachasị, mgbasawanye GM na agụmakwụkwọ ụlọ akwụkwọ chata aga n'ihu n'enweghị mgbochi. Site na Erdoğan goro ya ozugbo iji nyochaa ihe omume GM na mpụga Turkey (na-emesi ike na US), Robert Amsterdam na Partners, LLP bụ ụlọ ọrụ iwu mba ụwa dabere na Canada nke bipụtara akwụkwọ abụọ na ọrụ GM na United States. Alaeze Ukwu aghụghọ (2017) na Weebụ nke Mmetụta: Alaeze Ukwu nke aghụghọ Akwụkwọ 2 (2022) ọnụ na-eweta nkatọ jọgburu onwe ya nke iji GM na ebubo ebubo iji ego agụmakwụkwọ chata eme ihe site na usoro nke imekọ ihe ọnụ iji mepụta akụ na ụba bara uru nke ukwuu nke na-ebute ọdịmma GM na-efu ụmụ akwụkwọ na ndị nkuzi.
GM agbaala nkatọ ndị a na Utah, Georgia, Arizona, California na ebe ndị ọzọ. Ụfọdụ ụlọ akwụkwọ enwekwaghị ego maka akwụkwọ ikike, ndị ọzọ atachiela anya nlekọta steeti siri ike. N'ime ederede a, GM na-aga n'ihu na-arụ ọrụ n'elu ụlọ akwụkwọ 150 Charter na US ma jikọta ya na ọtụtụ ụlọ ọrụ nwere njikọ na nkà na ụzụ, injinia, iwu, ezigbo ala na ụlọ, ihe owuwu, na akụkụ ndị ọzọ. Na ihe wutere Turkey nke ukwuu, gọọmentị US abụọ ajụla arịrịọ steeti Turkey ka kpụpụ imam ahụ lara ezumike nka.
Ọ bụ ezie na mmegharị ahụ a na-aza aha ya agbadala ma gbachie ya, ọtụtụ n'ime òtù ya na-abụghị Turkey na-ejigide ya. N'aka nke ya, Gülen na-arịa ọrịa, n'oge na-adịghị anya, na-etinye oge ka ukwuu n'ime ogige Pennsylvania ya, [Foto dị n'aka nri] ma na-adị ndụ taa dị ka onye a chọrọ. Otu a bụ ịrị elu na ọdịda nke Fethullah Gülen.
Foto #1: Fethullah Gülen.
Foto #2: Nursi kwuru.
Foto #3: Nzukọ n'etiti Fethullah Gülen na Pope John Paul II.
Foto #4: Turkic American Alliance logo.
Foto #5: Gülen Movement logo.
Foto #6: Ebe obibi Gülen, Golden Generation Retreat and Worship Center, na Pennsylvania.
References
Ndị na-akwado maka Turkey Silenced (ASS). 2018. Ụzọ aghụghọ maka ikike mmadụ n'otu n'otu: Njide ezighi ezi nke Gọọmenti ERDOGAN nke ihe onwunwe na ụlọ ọrụ dị na Turkey. Nweta site na https://silencedturkey.org/wp-content/uploads/2018/11/A-PREDATORY-APPROACH-TO-INDIVIDUAL-RIGHTS-ERDOGAN-GOVERNMENT’S-UNLAWFUL-SEIZURES-OF-PRIVATE-PROPERTIES-AND-COMPANIES-IN-TURKEY.pdf na 1 June 2023.
Ndị na-akwado weebụsaịtị Turkey Silenced. 2023. Enwetara ya https://silencedturkey.org na 15 July 2023.
Amsterdam, Robert. 2022. Weebụ nke Mmetụta: Alaeze Ukwu nke Deceit Series Book 2, Nchọpụta nke Gulen Charter School Network. New York: Amsterdam & Partners, LLC.
Amsterdam, Robert. 2017. Alaeze Ukwu aghụghọ: Nnyocha nke akwụkwọ netwọkụ Gulen Charter School 1. New York: Amsterdam & Partners, LLC.
Angeli, Gabriel. 2018. "The Gülen Movement na Nyefee nke esemokwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị si Turkey na Senegal." Ọchịchị, okpukperechi, echiche 19: 53-68.
"Akụkọ ruru ijeri $ 11 ejidere na mwakpo Turkey." 2017. Oge ego, Julaị 17.
Adịntaşbaş. Aslı. 2016. "Ihe ọma, ndị ọjọọ, na ndị Gülenists: Ọrụ nke Gülen Movement na Turkey's Coup Mgbalị." London: European Council on Foreign Relations.
Barton, Greg, Paul Weller, na Ihsan Yilmaz. 2013. World Muslim and Politics in Transition: Ntinye aka nke Gülen Movement. London. Ndị na-ebipụta agụmakwụkwọ Bloomsbury.
"Biden gwara Erdogan nke Turkey: naanị ụlọ ikpe gọọmentị nwere ike ịkpụpụ Gulen." 2016. Reuters, August 24.
Cook, Steven. 2018. "Enyi ma ọ bụ onye iro: Ọdịnihu nke Mmekọrịta US-Turkey." New York: Council of Foreign Relations, Akụkọ Pụrụ Iche Nke 82.
"Ịtụnye ego na Bank Asya na iwu Gülen nyere maka ndị otu FETÖ." 2018. Sabah kwa ụbọchị, February 12.
Dumanlı, Ekrem. 2015. Oge ikwu okwu: Gülen na-aza ajụjụ ahụ na Association of the Hizmet Movement na Parallel State, December 17 Nchọpụta Nrụrụ Aka, na ndị ọzọ dị egwu ajụjụ. New York: Blue Dome Press.
Ebaugh, Helen Rose. 2010. Ugbo Gülen: Otu nyocha gbasara mmekọrịta nke ndi mmadu na-eme ka ndi mmadu gbasaa. New York: Mmiri.
Esposito, John na Ihsan Yilmaz. 2010. Islam na Udo Owuwu: Gülen Movement Ihe omume. New York: Blue Dome Press.
Gallagher, Nancy. 2012. "Hizmet Intercultural Dialogue Travel to Turkey." Pp. 73-96 nke Gülen Hizmet Movement na Omume ya: Ihe gbasara Ọmụma nke Altruistic Activism na Contemporary Islam, nke Sandra Pandya na Nancy Gallagher deziri. Boca Raton, FL: Brown Walker Press.
Harrington, James. 2011. Ịgba Egwuregwu Na - enweghị Nkwupụta, Nnwere Onwe Okpukpe, na Democracy na Turkey: Nnwale Ọchịchị na Times nke Fethullah Gülen. Lanham, MD: University Press of America.
Hendrick, Joshua D. 2013. Gülen: Politics Ambiguous nke Market Islam na Turkey na Ụwa. New York: New York University Press.
Hunt, Robert na Alp Aslandoğan, eds. 2007. Ụmụ amaala Muslim nke World Globalized. Somerset, NJ: The Light Publishing.
Mardin, Şerif. 1989. Okpukpe na mgbanwe mmekọrịta mmadụ na Turkey n'oge a: Akwukwo Bediüzzaman kwuru Nursi. Albany: SUNY Press.
Pandya, Sophia na Nancy Gallagher. 2012. Gülen Hizmet Movement na Omume ya: Ihe gbasara Ọmụma nke Altruistic Activism na Contemporary Islam. Boca Raton, FL: Brown Walker Press.
Reynolds, Michael A. 2016. "Democracy na-emebi emebi: US Fethullah Gülen, na ọgba aghara Turkey." Researchlọ nyocha Maka Ofesi Ofesi, September 26. Nweta site na http://www.fpri.org/article/2016/09/damaging-democracy-u-s-fethullah-gulen-turkeys-upheaval na 10 July 2023.
Rodrik, Dani. 2014. "The Plot Against Generals." Nweta site na http://www.sss.ias.edu/files/pdfs/Rodrik/Commentary/Plot-Against-the-Generals.pdf na 10 July 2023.
Ego mkpuchi ego nkwụnye ego. 2021. Akụkọ kwa afọ 2021. Nweta site na https://www.tmsf.org.tr/en/Rapor/YillikRapor na 1 June 2023.
Ego mkpuchi ego nkwụnye ego. 2014. Akụkọ kwa afọ 2014. Nweta site na https://www.tmsf.org.tr/en/Rapor/YillikRapor na 1 June 2023.
"State Fund 'na-achịkwa ụlọ ọrụ 18 nke Koza-İpek Holding na nyocha mkpebi ọchịchị dara ada." 2016. Hürriyet anwụ Tọsde. Nweta site na https://www.hurriyetdailynews.com/state-fund-takes-control-of-koza-ipek-holdings-18-companies-in-failed-coup-attempt-probe-10374819 na 9 May 2023.
Ebe nrụọrụ weebụ Stockholm Center for Freedom. 2017. Enwetara ya https://stockholmcf.org/ na 15 July 2023.
Taş, Hakan. 2022. "Mgbanwe njirimara mkpokọta n'okpuru ihe nhụsianya na-apụ apụ: The Gülen Movement and Ya Diasporization." Critique Middle East 31: 385-99.
Taa, Caroline. 2021. "Mgbanwe Gülen: N'etiti Turkey na Mpụga Mba Nile." Pp. 86-109 nke Akwụkwọ ntuziaka nke Islamic Sects and Movements, nke Muhammad Afzal Upal deziri na Carole M. Cusack. London: Brill.
Tittensor, David. 2018. "Mgbagharị Gülen na Ịlanarị na Mpụga: Ikpe nke Australia." Ọchịchị, okpukperechi, echiche 19: 123-38.
Tittensor, David. 2014. Oflọ Ọrụ: Gülen Movement na Thirdzọ nke Atọ nke Islam. New York. Oxford University Press.
Tuğal, Cihan. 2013. "Gülenism: Ụzọ Ochie ma ọ bụ Echiche Ochie." Jadaliyya, June 5. Nweta site na http://www.jadaliyya.com/pages/index/12673/gulenism_the-middle-way-or-official-ideology na 10 July 2023.
Turam, Berna. 2006. Ọchịchị nke Njikọ: N'etiti Islam na Ala Ala. Palo Alto: Mahadum Stanford Press.
"Onye isi ala Turkey nyere iwu ka emechie ụlọ akwụkwọ nzuzo 1,000 jikọtara na Gülen." 2016. The Guardian, July 23.
Yavuz, Hakan. 2013. Nye Islam Islam: Akwukwo Gülen. New York. Oxford University Press.
Yavuz, Hakan. 2003. Ọchịchị Islam nke Islam na Turkey. New York: Oxford University Press.
Yavuz, Hakan na John Esposito, eds. 2003. Turkish Islam na State State. Syracuse: Ụlọ ọrụ Mahadum Syracuse.
Yurtsever, Ali, ed. 2008. Islam na oge nke ihe ịma aka zuru ụwa ọnụ: Ụzọ ọzọ nke ndị na-ahụ maka ndị omekome. Washington DC: Rumi Forum/ Akwụkwọ Tuğhra.
Ụbọchị Mgbasa Ozi:
22 August 2014
update:
22 July 2023
